Đỗ Minh

Ngày 27/12/2024, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội đã tổ chức Hội đồng nghiệm thu cấp Thành phố để đánh giá quá trình thực hiện và kết quả đạt được của đề tài nghiên cứu khoa học “Xây dựng và thí điểm mô hình giáo dục thông minh đối với giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông ở thành phố Hà Nội”, mã số CT06/07-2022-3 do ThS Nguyễn Quang Tuấn – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội làm Chủ nhiệm.

Hội đồng nghiệm thu cấp Thành phố do PGS.TS. Nguyễn Phúc Khanh - Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Giáo dục và Đào tạo làm Chủ tịch; ThS. Nguyễn Tố Quyên - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội làm Phó Chủ tịch Hội đồng.

Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu và cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, ngành giáo dục đang chứng kiến những thay đổi sâu sắc và cần thiết để thích ứng. Các khái niệm như Giáo dục thông minh (GDTM), Trường học thông minh (THTM), và Sư phạm thông minh (SPTM), tuy mới được giới học giả quốc tế đề cập trong khoảng một thập kỷ qua, nhưng đã nhanh chóng trở nên phổ biến nhờ những điều kiện thực tế do đại dịch COVID-19 mang lại.

Hiện nay, nhiều dự án quy mô toàn cầu do UNESCO khởi xướng đã đưa những khái niệm này từ lý thuyết vào triển khai thực tế. Tuy nhiên, ngay cả trên thế giới, các khái niệm GDTM và THTM vẫn còn khá mới mẻ, và việc ứng dụng chúng vào thực tiễn giáo dục gặp không ít thách thức. Để chuyển đổi một trường học thành THTM thành công, rất cần đến một mô hình chuẩn làm nền tảng, cùng các hướng dẫn chi tiết dựa trên nghiên cứu hệ thống, bao gồm cả thử nghiệm thực tế chứ không chỉ dừng lại ở lý thuyết hay khảo sát.

Tại Hà Nội, nền tảng cho mô hình THTM đang dần được hình thành với những ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, cùng hạ tầng công nghệ hiện đại tại một số trường học mới được xây dựng. Những trường này đã được trang bị các thiết bị dạy học thông minh như màn hình tương tác, máy tính bảng, và hệ thống CNTT tiên tiến. Tuy vậy, việc thiết lập một mô hình chuẩn áp dụng rộng rãi cho các trường học ở các cấp độ khác nhau vẫn chưa được thực hiện đầy đủ.

Do đó, đề tài “Xây dựng và thí điểm mô hình giáo dục thông minh đối với giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông ở thành phố Hà Nội” được thực hiện hướng đến mục tiêu:

- Xây dựng khung lý thuyết về giáo dục thông minh và mô hình giáo dục thông minh.

- Phân tích được các yếu tố thực tiễn có liên quan đến giáo dục thông minh và mô hình giáo dục thông minh làm cơ sở đề xuất các mô hình giáo dục thông minh cho thành phố Hà Nội.

- Đề xuất được một số mô hình giáo dục thông minh cho giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông ở thành phố Hà Nội.

Việc xây dựng mô hình GDTM liên thông, có bổ sung và tăng cường các nội dung liên quan đến học tập trải nghiệm, liên môn là một mô hình tổng hợp các ưu điểm trên cơ sở nền tảng khoa học công nghệ tiên tiến. Việc ứng dụng các kỹ thuật và công nghệ trí tuệ nhân tạo vào các bài toán giáo dục trong môi trường và điều kiện GD Việt nam là một lĩnh vực mới mẻ, đặc biệt là khi các công nghệ mới nhất như Elearning, ARVR, STEM, STEAM mới chỉ được quan tâm nhiều trong khoảng 5 năm trở lại đây trong các lĩnh vực như giải trí (AR/VR) và xử lý ảnh, xử lý ngôn ngữ (với AI). Các lớp học thông minh được tích hợp nhiều dạng công nghệ và triển khai theo các mô hình có tính chuyên biệt cho từng cấp học, nhưng vẫn đảm bảo xuyên suốt và có tính kế thừa trong toàn bộ chương trình giáo dục phổ thông tại một tỉnh thành tại Việt Nam hiện nay là chưa có. Quá trình học tập hiện nay phần lớn bị hạn chế bởi không gian lớp học truyền thống, một giải pháp cho phép nâng cao hiệu quả của lớp học truyền thống và mở rộng biên giới của lớp học tới mọi nơi, hướng tới nhiều người học cùng với các hệ thống đánh giá kết quả khoa học chính xác là đặc điểm mà những công nghệ mới của hệ thống mang lại

Trong quá trình thực hiện, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát lý thuyết, thu thập dữ liệu từ các trường học tại Hà Nội để xây dựng các mô hình THTM phù hợp với từng cấp học. Những mô hình này đã được thử nghiệm thực tế tại 05 trường từ mầm non đến trung học phổ thông, với quá trình đánh giá nghiêm ngặt dựa trên các phương pháp khoa học nhằm xác minh tính đúng đắn và hiệu quả.

Đề tài “Xây dựng và thí điểm mô hình giáo dục thông minh cho giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông tại Hà Nội” cung cấp một nền tảng khoa học và thực tiễn cho việc triển khai giáo dục thông minh (GDTM) trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay. Với sự bùng nổ của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, áp lực chuyển đổi số đã và đang đặt ra cho ngành giáo dục những yêu cầu cao về tính linh hoạt, hiệu quả, và khả năng cá nhân hóa. Nhằm đáp ứng yêu cầu này, nhóm nghiên cứu đã tiến hành xây dựng và thử nghiệm mô hình GDTM với các trụ cột công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), thực tế ảo và thực tế tăng cường (VR/AR), kết hợp cùng các hệ thống quản lý học tập và giảng dạy trực tuyến (LMS) tiên tiến.

Đề tài xây dựng khung lý thuyết cho GDTM, bao gồm việc nghiên cứu tổng quan các mô hình GDTM trong và ngoài nước, nhằm thiết lập một nền tảng khoa học vững chắc cho việc triển khai GDTM tại Việt Nam. Các thành phần cơ bản của mô hình GDTM này không chỉ là công nghệ mà còn bao gồm các yếu tố sư phạm thông minh, môi trường học tập số, và cơ chế quản trị dựa trên dữ liệu lớn và phân tích học tập. Những yếu tố này được kết hợp với nhau theo hướng tạo ra một môi trường giáo dục mở, linh hoạt, và tập trung vào nhu cầu cá nhân hóa của từng học sinh. Đặc biệt, báo cáo nhấn mạnh tính khả thi và những yêu cầu cần thiết để xây dựng một hệ sinh thái giáo dục thông minh toàn diện tại Hà Nội, với mục tiêu mở rộng sang các địa phương khác.

Nhóm nghiên cứu đã triển khai các bước khảo sát và thu thập dữ liệu thực tiễn tại các trường học trên địa bàn Hà Nội nhằm đánh giá khả năng chuyển đổi và mức độ sẵn sàng áp dụng công nghệ. Trên cơ sở dữ liệu này, nhóm đã phân tích nhu cầu của từng cấp học, từ mầm non đến trung học phổ thông, để thiết kế các mô hình lớp học và trường học thông minh phù hợp. Mỗi mô hình được xây dựng không chỉ dựa trên công nghệ tiên tiến mà còn đáp ứng các yêu cầu sư phạm theo từng lứa tuổi học sinh, đảm bảo khả năng tương tác, trải nghiệm thực tiễn và nâng cao hiệu quả học tập.

Các mô hình GDTM này đã được thí điểm tại năm trường đại diện cho các cấp học khác nhau trên địa bàn Hà Nội, bao gồm cả mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, và trung học phổ thông. Các trường này đã được trang bị các thiết bị hiện đại như màn hình tương tác, máy tính bảng, và hệ thống quản lý học tập tích hợp với công nghệ ARVR, phục vụ cho các phương pháp học mới như lớp học đảo ngược, học tập theo dự án và STEM/STEAM. Đặc biệt, các lớp học thông minh được thiết kế để hỗ trợ học sinh tự học, khuyến khích sự sáng tạo và phát triển kỹ năng mềm cần thiết.

Kết quả từ các trường thí điểm đã cho thấy tính hiệu quả của mô hình GDTM trong việc nâng cao động lực học tập và cải thiện kết quả học tập của học sinh. Nhờ các phương pháp giảng dạy hiện đại và hệ thống đánh giá tự động, học sinh không chỉ phát triển tư duy sáng tạo mà còn được trang bị các kỹ năng giải quyết vấn đề và làm việc nhóm. Các hệ thống phân tích học tập (Learning Analytics) và giảng dạy thông minh (Smart Pedagogy) đã cung cấp dữ liệu chi tiết về quá trình học tập, giúp giáo viên điều chỉnh kịp thời các chiến lược giảng dạy.

Nhóm nghiên cứu cũng đã tiến hành đánh giá khoa học về các mô hình được thử nghiệm, dựa trên các phương pháp định tính và định lượng, nhằm xác thực tính đúng đắn và khả năng nhân rộng của mô hình GDTM. Những kết quả này cung cấp một bằng chứng thực nghiệm quan trọng, cho thấy GDTM có tiềm năng ứng dụng rộng rãi và có thể trở thành nền tảng cho một hệ thống giáo dục thông minh trên quy mô lớn tại Việt Nam.

Mặc dù đạt được những kết quả ban đầu khả quan, việc triển khai rộng rãi GDTM vẫn đòi hỏi một chính sách đồng bộ từ cấp trung ương đến địa phương. Để đạt được điều này, nhóm nghiên cứu khuyến nghị tiếp tục phát triển và hoàn thiện các mô hình thí điểm dựa trên các dữ liệu thực tiễn thu được, đồng thời xây dựng các chương trình đào tạo cho giáo viên và cán bộ quản lý nhằm nâng cao kỹ năng quản trị công nghệ và giảng dạy thông minh. Các chính sách hỗ trợ về đầu tư hạ tầng và thiết bị, cũng như các hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cho từng cấp học sẽ là những yếu tố then chốt cho sự thành công của GDTM tại Việt Nam.

Nghiên cứu này là một bước đi quan trọng trong việc xây dựng hệ thống giáo dục thông minh cho Việt Nam, hứa hẹn tạo nên một nền giáo dục mở, linh hoạt và đáp ứng nhu cầu của thời đại số.

Hội đồng nghiệm thu cấp Thành phố thống nhất nghiệm thu đề tài đạt loại Khá.

Dost Admin